Na de tenniswedstrijd laten we het leed verzachten door een biertje en een borrel. Onwennig aan tafel gezeten verplaatst de onenigheid zich naar een volstrekt ander gebied. Antieke twisten. Opnieuw een strijd, maar nu met woorden en óók nog over woorden.
Hoeveel gedichten van Sapfo hebben ongeschonden onze generatie bereikt?
Aanleiding is uiteraard het onlangs teruggevonden gedicht dat door de Samson van onze vaderlandse dichterij is onderzocht en aan Sapfo is toegeschreven.
Het zou mij en de jongens uit Groningen niets verbazen als die lovende Wiki-bijdrage van eigen makelij is, zo op een Engelse pagina. De aard van beide beestjes. Strijd hoort er bij.
Bij mij staat een pareltje van Sapfo, uitgegeven door Atheneum, in de kast. Achterop lees ik: Eén compleet gedicht, tien langere fragmenten, twintig korte fragmenten en verder stukjes bestaande uit slechts één regel of een woord. Meer is er niet, toch wel 45 pagina’s aan poëzie. Beroemd zijn door 1 gedicht en wat losse woorden, dat is jaloersmakend. Het tot voor kort enige complete gedicht van Sapfo “Ode aan Aphrodite”:
Ποικιλόθρον᾽ ὰθάνατ᾽ ᾽Αφροδιτα, παῖ Δίοσ, δολόπλοκε, λίσσομαί σε μή μ᾽ ἄσαισι μήτ᾽ ὀνίαισι δάμνα, πότνια, θῦμον. ἀλλά τυίδ᾽ ἔλθ᾽, αἴποτα κἀτέρωτα τᾶσ ἔμασ αύδωσ αἴοισα πήλγι ἔκλυεσ πάτροσ δὲ δόμον λίποισα χρύσιον ἦλθεσ ἄρμ᾽ ὐποζεύξαια, κάλοι δέ σ᾽ ἆγον ὤκεεσ στροῦθοι περὶ γᾶσ μελαίνασ πύκνα δινεῦντεσ πτέῤ ἀπ᾽ ὠράνω αἴθεροσ διὰ μέσσω. αῖψα δ᾽ ἐχίκοντο, σὺ δ᾽, ὦ μάσαιρα μειδιάσαισ᾽ ἀθάνατῳ προσώπῳ, ἤρἐ ὄττι δηὖτε πέπονθα κὤττι δἦγτε κάλημι κὤττι μοι μάλιστα θέλω γένεσθαι μαινόλᾳ θύμῳ, τίνα δηὖτε πείθω μαῖσ ἄγην ἐσ σὰν φιλότατα τίσ τ, ὦ Πσάπφ᾽, ἀδίκηει; καὶ γάρ αἰ φεύγει, ταχέωσ διώξει, αἰ δὲ δῶρα μὴ δέκετ ἀλλά δώσει, αἰ δὲ μὴ φίλει ταχέωσ φιλήσει, κωὐκ ἐθέλοισα. ἔλθε μοι καὶ νῦν, χαλεπᾶν δὲ λῦσον ἐκ μερίμναν ὄσσα δέ μοι τέλεσσαι θῦμοσ ἰμμέρρει τέλεσον, σὐ δ᾽ αὔτα σύμμαχοσ ἔσσο.
De vertaling kan ik om diverse redenen niet bijvoegen. Ten eerste copyright en ten tweede: Maanziek.nl heeft een klassieke opleiding genoten, maar eerlijk toegegeven, dat is al wat langer geleden en ook voor mij is het nu chocola. Toch maar weer eens het stof van de boeken kloppen en de kennis op peil houden, denk je dan.
Sapfo geboren op Lesbos, schreef in het Lesbisch (jawel!), gebruikster van de saffische strofe, dichteres van liefde en verlangen, bekend om haar ontboezemingen en pregnante overpeinzingen. Wie wil zich daar niet in verdiepen? Overigens is het niet zeker of Sapfo haar gedichten zelf opgeschreven heeft. Gewoon was dat in die tijd niet. Wat bekend is komt uit de overlevering.
In de Middeleeuwen was Sapfo niet erg populair. Paus Gregorius VII schijnt in 1057 een openbare boekverbranding van werken van Sapfo georganiseerd te hebben. De dichteres van liefde en verlangen op de vuurstapel. Wie in godsnaam durft te beweren dat god een synoniem voor liefde is. Op de maan misschien, maar op aarde niet. Zelfs een ruziënde tennisser zit er dichter bij.