De grootste angst voor een escalatie van de oorlog in de Oekraïne is gelegen in het feit dat Poetin de oorlog aan het verliezen is.
Althans daar lijkt het toch echt op. En de tijd tikt in Poetins nadeel.
De toenemende Amerikaanse wapenleveranties aan de Oekraïne beloven weinig goeds voor de Russische troepen, die nu al niet kunnen oprukken zonder in flarden te worden geschoten.
En wie de oorlog wil winnen met het inzetten van buitenlandse huurlingen die dan de nationaliteit van Rusland zouden krijgen en daarbij een maandsalaris van 475 dollar, heeft de oorlog al verloren, voordat ie begonnen is. Leidt ongetwijfeld tot veel wreedheden, maar weinig structurele vooruitgang op het slagveld.
Natuurlijk is Rusland nog steeds in staat om Oekraïne in puin te schieten, maar veel meer dan nog méér gehaat worden, levert dat niet op. Veeleer verliezen ze daardoor sympathie in de Donbass en op de Krim.
Europese leiders gaan nog gewoon met de trein naar Kyiv. Na twee weken oorlog. Dat is een militaire sof.
Een kat in het nauw maakt rare sprongen, en dat spreekwoord slaat hier de spijker op de kop.
Poetin heeft langzamerhand een escalatie nodig.
Een derde wereldoorlog, dan staat Rusland niet langer alleen. Dat zal het niet snel worden, want behalve Wit-Rusland, een vazal-staat die onder curatele staat van het Kremlin, zal niemand zijn vingers willen branden. India zeker niet, en China ook niet. Het lijkt onwaarschijnlijk dat China militaire steun zal leveren aan Rusland of zelf troepen zal inzetten. Tenzij de boel ontploft.
Een no-flyzone kan daardoor merkwaardig genoeg nu in het belang van Rusland zijn. Dat komt namelijk in de buurt van een oorlog met de NATO, en zo’n strijd kan niet alleen op meer steun rekenen binnen Rusland, maar ook in de rest van de wereld. Niet zozeer omdat mensen en landen voor Poetin zijn, maar ze zijn wel tegen de NATO, en zeker tegen een NATO die militair actief is in het buitenland.
Polen, het land waar de vluchtelingenstroom voor de grootste problemen zorgt, vraagt al dagen om een no-flyzone. Ook Zelensky zelf. En dat is begrijpelijk, maar invoeren daarvan is toch onverstandig. Het leidt tot een grotere oorlog, waar Poetin kan besluiten om letterlijk en figuurlijk deze politionele speciale militaire operatie tot een echte oorlog te bombarderen.
Een escalatie kan ook op een andere manier door Poetin worden bewerkstelligd: toenemende dreigementen met een kernoorlog. Een losse flodder over de grens. Inzet van een kleinschalig tactisch kernwapen in de Oekraïne. Massaal bombarderen van burgerdoelen.
Daarmee overschrijdt Poetin namelijk de imaginaire rode lijn die iedereen in het westen in zijn achterhoofd heeft zitten, maar niemand durft uit te spreken. Na zo’n provocatie zal de druk in het Westen onder aanvoering van Polen toenemen om in te grijpen.
Juist het feit dat Poetin aan de verliezende hand is, maakt dat er geen uitweg meer is voor de dictator en dat is verdraaide griezelig.
Een Rusland zonder Poetin, maar met Aleksej Navalny als president is denkbaar. Onze droom hier op de maan. Poetin in het gevang. De democratie en de mensenrechten in ere hersteld, dat willen we hier bij Maanziek.
We willen best olie van Rusland kopen zolang het daar maar fatsoenlijk is geregeld.
Maar zover is het niet; we zijn hier op de maan doodsbang dat die wrede dictator in zijn val de halve wereld zal meetrekken.
De ondergang van allen verkiest boven het gezichtsverlies van één.
Gedeelde smart is in ons digitale tijdsgewricht namelijk geen halve smart, maar verveelvoudigde smart. Hoe wreed kan vooruitgang zijn.
Karl Popper had gelijk in zijn boek The Open Society and its Enemies. Democratie is mooi: een bevolking die zijn eigen leider kan kiezen, maar belangrijker: hoe kom je er vanaf als die niet bevalt?