Jan Pierre Geelen haalt in zijn column een oude plaat van Gerard Cox en Frans Halsema uit de platenkast. Jeugdsentiment, die plaat draaiden we thuis ook vaak.
Op een bandje, als ik me goed herinner. Maanziek denkt dat Vader Maan dat bandje toen van de Pirate Bay heeft gehaald in de avonduren.
Enfin we lachten ons een deuk om Opa Bakema, met zijn bommelding en geldgebrek, en een kwartje in de voering. Ook een spelletje Raden maar stond erop.
Nu is een slechte grap leuk als ie goed verteld wordt. Om Toon Hermans moet je al lachen om drie minuten niks doen. Timing, stembeheersing, mimiek.
Ook in het spelletje `Raden maar` gaat het om de timing en de reactie op de reactie op de reactie. Als kind vond ik het slot van `Raden maar` nooit leuk. ‘Is het een neger uit Mozambique?’ – ‘Uitstekend geraden!’ Vond ik altijd een rare dooddoener.
Maar is die uitsmijter racistisch, is het een slechte grap, of is het een flauwe grap. Een gebrek aan inspiratie. Of is het helemaal niet grappig. Dat laatste vond ik. Ik denk niet dat ik mijn donkere nichtje naar dat bandje heb laten luisteren. We draaiden ook altijd de andere kant met opa Bakema.
Is neger inmiddels een verboden woord. Is zwarte beter, of gekleurde? Is elke karikatuur racistisch. Gaat het om bedoeling, of om interpretatie. Is het een stereotype?
Ja, zegt men tegenwoordig, de ontvanger/neger bepaalt wat racistisch is. Als hij het zo voelt is het zo.
Maanziek vindt dat wat modieus.
Er is een terechte discussie, een karikatuur zit niet naast je in de klas, dus al die karikaturale afbeeldingen, die passen niet meer goed nu afstanden verdwijnen en mensen van alle geloven, gedaantes, afmetingen en geboorteplekken met elkaar in contact staan.
Dus een neger met dikke lippen en een ring in zijn neus is niet van deze tijd. Je ziet ze eigenlijk alleen op oude beelden. Maar is zo’n afbeelding dan met terugwerkende kracht of juist een soort vooruitlopende werking opeens racistisch.
Toen vond men het niet racistisch, wellicht niet eens karikaturaal. En ja, was juist niet één van de grote uiterlijke verschillen tussen oude Europeanen (blanken) en de oude Afrikanen (negers niet de boeren) de manier van kleden, de huidskleur en de versieringen aan het lichaam. Dan is het toch logisch dat die verschillen juist worden benadrukt in de afbeelding gemaakt door de Europeanen.
Een giraf heeft een lange nek en een olifant een slurf. En als je dus een afbeelding maakt van een olifant als je nog nooit een olifant gezien hebt, dan krijg je overdrijving, maar of die overdrijving spottend (bedoeld) is, dat weet Maanziek niet.
Zo ging dat in die tijd, velen kenden plaatjes van negers, maar weinigen hadden er een gezien, ook niet de tekenaars.
Er zijn verhalen waarin de native americans beschrijven dat opeens lange lelijke witte mensen met een boot kwamen aanvaren. Dat waren vreemden. Glimmende Spanjaarden op paarden kwamen echt uit een andere wereld. Dat waren niet gelijken.
En de poepchinees, waar komt die toch vandaan? Hoeveel mensen van Indonesische afkomst noemen zichzelf niet een pinda? De bruine Rotterdammer. Moet ik altijd aan denken als ik aan Gerard Cox denkt. Inderdaad een artiest die goede en minder goede grappen maakt, maar altijd leuk.
Er was een andere tijd, waarin wij niet leefden, en waarin mensen leefden die veel minder overzicht hadden dan wij. En veel minder inzicht, vinden we nu. Dat alle mensen gelijk zijn, dat vinden we nu, en laten we dat uitdragen, maar dat vinden we echt nog niet zo lang. Niet in Europa, maar toch ook niet in Azië, Amerika of Afrika.
Niet doen alsof. Wees eerlijk, je bent zelf toch een beetje anders dan de rest.
Wat een gezwets. Trouwens een schijtshow van die ouwe grijze Cox, welke nu in de tejaters toert.